In juni 2022 heeft Diogenes het pand Hogewoerd 132 gekocht. Het staat op de hoek van de Hogewoerd (links op de foto) en de Rijnstraat (rechts).

Diogenes wil het pand grondig restaureren en verduurzamen met respect voor de historische en monumentale waarden.

 

Gebouwd in 1661-1662 en later verbouwd

 

Hogewoerd 132 is gebouwd in 1661-1662. Dat was kort na de stadsuitbreiding van 1659, de laatste vergroting van de middeleeuwse stad. De Hogewoerd, die tijdens het beleg en het ontzet van Leiden liep tot waar nu de Kraaierstraat ligt, werd toen doorgetrokken tot de huidige Plantage.

Uit onderzoek van de bouwhistoricus Reinoud Boter naar de bouwgeschiedenis van Hogewoerd 132 blijkt dat er daarna diverse verbouwingen zijn geweest. Zo kreeg het pand rond 1877 een nieuwe voorgevel en werd ook de zijgevel gedeeltelijk vervangen.

In het artikel De bouwfasen van Hogewoerd 132 in kaart gebracht, afkomstig uit Nieuwsbrief 35 van Diogenes, worden de opvallendste vondsten uit het onderzoek van Reinoud Boter genoemd. Het artikel is hier te downloaden.

 

Een pothuis

 

Een bijzonderheid van Hogewoerd 132 is dat tegen de zijmuur aan de Rijnstraat een pothuis is gebouwd. Een pothuis is een kleine uitbouw die deels onder en deels boven het straatniveau ligt. Zo’n pothuis werd vroeger vaak gebouwd als uitbreiding van een half ondergrondse keuken.

Volgens een artikel van Piet de Baar in het Leidsch Dagblad van 24 juli 1989 werden er in het midden van de zeventiende eeuw in Leiden zo’n honderd vergunningen voor het maken van een pothuis afgegeven. Er zijn nu nog maar vier exemplaren over. De andere drie staan op de Oude Varkenmarkt, in de Pieterskerkstraat en in de Kraaierstraat.

 

Hierboven is het pothuis van Hogewoerd 132 te zien op een foto uit 1976. Het zorgt voor extra bergruimte bij de half verdiepte keuken. Rechts daarvan staat een omheining met ongeveer dezelfde afmetingen ter afscherming van de onder het straatniveau aangebrachte ramen van die keuken.

 

Bakkerij, woonhuis en manufacturenzaak

 

Na de bouw is Hogewoerd 132 meer dan 170 jaar in gebruik geweest als bakkerij. In 1835 kwam daar een eind aan. De laatste bakker verkocht het pand in dat jaar aan de welgestelde textielfabrikant Cornelis Wijnnobel, die er met zijn gezin ging wonen. Hij was ook eigenaar van het buurpand, het huidige Hogewoerd 130, waardoor het gezin de beschikking had over een tuin. Na het overlijden van Wijnnobel in 1874 werd het pand eigendom van een kleindochter van Wijnnobel, Agatha Geertruida de Vink, die er met haar man Henri Peltenburg ging wonen. Zij overleed in 1881, nog maar 28 jaar oud.
Peltenburg verkocht het pand kort daarna aan de koopman Mijndert Hubert Fontein. Die verhuurde het aan anderen, onder andere aan het echtpaar Teeuwen-Mizee waarvan de vrouw er vanaf 1890 een manufacturenwinkel had. Na Fonteins overlijden in 1905 kochten Teeuwen en zijn vrouw het pand bij een veiling.
De manfacturenwinkel werd in of kort voor 1918 gesloten.

 

De sigarenzaak van Laken

 

In mei 1918 verhuurde het echtpaar Teeuwen het pand Hogewoerd 132 aan Theodorus Laken. Die was groentenkweker, maar moest waarschijnlijk om gezondheidsredenen met dat werk stoppen. Hij begon aan de Hogewoerd een sigarenwinkel.
In de Leidse Courant van 7 mei 1918 plaatste Laken een advertentie waarin hij de opening aankondigde. Drie dagen later verscheen er in dezelfde krant een redactioneel artikel waarin uiterst lovend over de nieuwe winkel werd gesproken.

 

Al na anderhalf jaar, in oktober 1919, overleed Laken, “na een lang doch geduldig lijden”. Hij liet een vrouw en drie dochters na.
Zijn weduwe Cornelia Laken-van der Linden zette de winkel voort. In 1921 kocht zij het pand van de familie Teeuwen.
In 1923 overleed haar oudste dochter, in 1924 haar jongste. De middelste dochter, Johanna Geertruida Petronella (Annie) Laken, die geboren was in 1910, hielp haar moeder in de winkel.

 

Een foto van Hogewoerd 132 uit 1924. Bron: ELO.

 

Aan de zijgevel hangen drie panelen met reclame. Op een daarvan is een vrouw in een japon te zien, misschien nog uit de tijd van de manufacturenzaak. De afbeeldingen op de andere panelen zijn niet goed thuis te brengen.

 

Cornelia Laken-van der Linden overleed in 1943. Haar dochter Annie Laken zette de sigarenzaak daarna alleen voort.

 

Deze foto van Hogewoerd 132 zal voor of uiterlijk in 1960 zijn gemaakt. Dat is af te leiden uit het feit dat bij het maken van de foto de bovenleiding van de Blauwe Tram nog aanwezig was.

Aan de zijgevel van het pand hangen (minstens) drie reclameborden: van de sigarenmerken Ritmeester en Panter en de koffie-, thee- en tabaksfirma Van Nelle.

 

Deze foto en de twee volgende zijn beschikbaar gesteld door de heer J.L.J. Dingjan

 

De pui van de sigarenwinkel.
Op de ruit van de winkeldeur is behalve de naam van de eigenares en het telefoonnummer ook reclame voor Douwe Egberts tabak te zien.

 

Annie Laken achter de toonbank, die links van de ingang stond.

 

Links een bericht uit de Nieuwe Leidse Courant van 6 mei 1968 over het vijftigjarig jubileum van de tabakszaak.
Rechts een aankondiging van Annie Laken over haar besluit om per 1 januari 1971 te stoppen met de zaak.

Zij overleed in 1996 in Leiden op 85-jarige leeftijd.

 

Eigendom van de familie Hartwijk

 

In 1972 werd het pand gekocht door Alexander (San) Hartwijk, die het ging gebruiken als extra toonzaal voor de meubelzaak van zijn ouders in Hogewoerd 163, schuin aan de overkant.
In 1976 opende zijn vrouw Thea Hartwijk er Kadoshop ’t Hartje. In 1989 kwam de kledingwinkel Dioggi Fashion in het pand, en van 1993 tot (ten minste) 2010 was de wijnhandel Cave Grand Cru er gevestigd.
In latere jaren werd Hogewoerd 132 alleen nog gebruikt voor kamerverhuur.

 

Hogewoerd 132 in 2005, toen het gebruikt werd door de wijnhandel.

Aan de zijgevel was nog een reclamebord voor de meubelzaak Hartwijk bevestigd.

Foto: STIEL/Joop Gijsman.

 

Een goed gevoel bij Diogenes

 

San Hartwijk overleed in 2014. In het voorjaar van 2022 kwamen Thea Hartwijk en haar zoons tot de conclusie dat er ingrijpende verbeteringen in het pand nodig waren en dat het beter was om het te verkopen. Toen ze in contact kwamen met Diogenes, spraken de doelstellingen en het werk van Diogenes hun erg aan. Ze hadden een goed gevoel bij de plannen om het pand te restaureren. In juni 2022 werd overeenstemming bereikt over de aankoop door Diogenes.

De restauratie van Hogewoerd 132 is nu in voorbereiding. Informatie over de restauratieplannen is te vinden op de pagina De voorbereidingen voor de restauratie van Hogewoerd 132.