Diogenes wil het pand Hogewoerd 132 laten restaureren met veel respect voor de historische en monumentale waarden. Uit het eerste onderzoek in de zomer van 2022 bleek dat het casco van het pand redelijk goed is. Er moet wel veel worden gedaan op het gebied van de duurzaamheid en de brandveiligheid. Verder zal de indeling worden verbeterd. Monumentale elementen die in het verleden zijn weggetimmerd zullen weer zichtbaar worden gemaakt.

Op de pagina Hogewoerd 132: foto’s uit augustus 2022 zijn foto’s te zien die begin augustus 2022 gemaakt zijn.

 

Augustus/september 2022: bouwhistorisch onderzoek

 

De bouwhistoricus Reinoud Boter heeft in augustus en september 2022 onderzoek gedaan naar de bouwgeschiedenis van Hogewoerd 132. In het artikel De bouwfasen van Hogewoerd 132 in kaart gebracht, afkomstig uit Nieuwsbrief 35 van Diogenes, worden de opvallendste vondsten uit zijn onderzoek genoemd. De resultaten van het onderzoek zijn gebruikt bij het maken van het restauratieplan.

Om onnodige leegstand in de voorbereidingsfase te voorkomen werd het pand na het bouwhistorisch onderzoek verhuurd aan vier tijdelijke bewoners.

September/november 2022: het schetsplan

 

Marcel van Dijk, die eerder als architect verantwoordelijk was voor de mooie restauratieplannen voor Hogewoerd 59-61 en Hogewoerd 63, is in september 2022 begonnen met het maken van een schetsplan voor de restauratie van Hogewoerd 132.

Volgens het plan wordt het pand verdeeld in twee appartementen. Het ene zal bereikbaar zijn via de winkeldeur in de voorgevel, het andere via de deur van de voormalige karrenloods in de zijgevel.

 

Appartement A bestaat uit het souterrain, de begane grond met uitzondering van de voormalige karrenloods, de opkamer boven het souterrain en de voorste helft van de eerste verdieping. De ingang is de oorspronkelijke winkeldeur aan de Hogewoerd. De oude winkelruimte wordt de hal van dit appartement. De hal kan tevens worden gebruikt als eetkamer of werkkamer.
Vanuit de hal gaat rechts van de bordestrap een trap omlaag naar het souterrain, dat 40 centimeter dieper wordt dan het nu is. Het niveau komt daardoor circa 1,30 meter onder dat van de hal te liggen. Het souterrain zal net als nu als keuken worden gebruikt. Het krijgt daglicht via twee ramen op straatniveau aan de Rijnstraat. Op hetzelfde niveau als het souterrain komt onder de bordestrap een ruimte voor een wasmachine en een droger. Bij de trap naar het souterrain is de toegang tot het pothuis aan de Rijnstraat waar onder andere een warmtepomp kan worden ondergebracht. Links van de bordestrap komt het toilet.
De bordestrap leidt vanuit de hal naar de erachter gelegen opkamer, die ongeveer 1,10 meter hoger ligt. Die kamer heeft ramen aan de kant van de Rijnstraat.
Vanaf het bordes gaat rechts een spiltrap naar de eerste verdieping. Bovenaan de trap is een overloop met een raam aan de kant van de Rijnstraat. Verder is er een deur naar de slaapkamer, die ramen heeft aan de kant van de Hogewoerd. Aan de achterkant van de slaapkamer komt een badkamer op de plaats van een vroegere bedstee.

 

Appartement B heeft een toegang via de dubbele deur van de voormalige karrenloods aan de Rijnstraat. Achter die deur bevindt zich een hal met daarachter een berging en ruimte om fietsen te stallen. Vanuit de hal gaat een trap met een bordes omhoog naar een overloop op de eerste verdieping. Op die verdieping liggen een slaapkamer met ramen aan de kant van de Rijnstraat en een badkamer, ook aan de Rijnstraat. Vanaf die overloop gaat een trap verder omhoog naar een tweede overloop op de tweede verdieping. Daar bevinden zich een toilet en een wasmachineruimte. Die verdieping wordt voor het grootste deel in beslag genomen door een woonkamer met een open keuken. Doordat de bestaande vloer van de vliering grotendeels wordt weggehaald, zal de woonkamer een mooie hoge ruimte worden.

 

Aan de buitenkant van het pand verandert heel weinig. Een idee om op de zijgevel een reclameschildering aan te brengen op de plaats waar volgens een foto uit 1924 ook reclame zat, is later vervallen. Het bleek dat de oude reclame niet op de muur geschilderd was, maar uit losse platen bestond.
De isolatie van de kap zal aan de buitenkant worden uitgevoerd om aan de binnenkant de historische dakopbouw zichtbaar te houden. Omdat de dakpannen hierdoor iets hoger zullen komen te liggen, zullen ook de goten iets moeten worden verhoogd.
Op het dakvlak dat niet zichtbaar is vanaf de straat zullen zonnepanelen worden aangebracht.

 

Hieronder staan miniatuurtjes van drie van de schetsen die Marcel van Dijk heeft gemaakt ten behoeve van het vooroverleg met de de Welstands- en Monumentencommissie van de gemeente. Ze zijn te bekijken door erop te klikken.

November 2022: een eerste vooroverleg

 

Het vooroverleg met de de Welstands- en Monumentencommissie vond plaats op 30 november 2022. De commissie had veel waardering voor het plan. Wel werden een paar aandachtspunten genoemd waarover werd afgesproken dat de architect er onderzoek naar zou doen. Het ging onder andere om het verdiepen van de vloer van het souterrain, het aanbrengen van een warmtepomp, de uitvoering van de trap naar het tweede appartement en de isolatie van het dak.

Op de pagina Hogewoerd 132: onderzoek aan de buitenkant zijn foto’s te zien van enkele acties in het kader van de onderzoeken: het gedeeltelijk ontgraven van de fundering, het plaatsen van een peilbuis en het opmeten van de goten.

Maart 2023: een tweede vooroverleg

 

Op 29 maart 2023 volgde het tweede vooroverleg met de Welstands- en Monumentencommissie. Over alle belangrijke punten bleek overeenstemming te bestaan.

De commissie had geen bezwaar tegen het verdiepen van de souterrainvloer mits voorkomen wordt dat eventuele historische resten in de bodem beschadigd worden. De commissie ging ook akkoord met het opnieuw opmetselen van de schoorstenen op het dakvlak aan de kant van Hogewoerd 130. Die schoorstenen zijn in een heel slechte staat.

Een belangrijk onderwerp was de ontsluiting van het bovenappartement. Dat appartement krijgt een eigen toegang via de voormalige karrenloods aan de Rijnstraat. In die ruimte komt een trap naar de eerste verdieping. Om een goede plaatsing van die trap mogelijk te maken, ging de commissie ermee akkoord dat een deel van een moerbalk wordt verplaatst en op een andere plaats wordt hergebruikt.

Omdat er overal in het pand plaatmateriaal is aangebracht is nu nog niet te zien welke plafonds historische waarde hebben. Na de ontmanteling zal met Erfgoed Leiden en Omstreken worden overlegd over de vraag welke plafonds behouden moeten blijven.

Mei 2023: de vergunningaanvraag

 

Na het overleg met de commissie heeft de architect het restauratieplan gedetailleerder uitgewerkt. Daarbij moest veel aandacht worden geschonken aan een aantal technische vragen. Die hebben vooral betrekking op de warmtevoorziening en de isolatie. Diogenes wil het pand zo energiezuinig mogelijk maken. De schil van het gebouw zal zeer goed worden geïsoleerd. Er zijn plannen uitgewerkt voor het toepassen van warmtepompen, maar het is nog niet zeker of die financieel haalbaar zijn.

Op 16 mei is de aanvraag van de omgevingsvergunning ingediend. In de periode daarna werden er door de behandelende ambtenaren nog diverse vragen gesteld. Marcel van Dijk kon ze naar tevredenheid beantwoorden.

 

9/10 september 2023: Open Monumentendagen

 

Op 9 en 10 september 2023 werd Hogewoerd 132 opengesteld voor bezoekers in het kader van de Open Monumentendagen.
Er was op beide dagen veel belangstelling. De bezoekers konden het hele pand bekijken. Vrijwilligers, bestuursleden van Diogenes en op zaterdag ook de architect Marcel van Dijk gaven een toelichting op de bouwplannen. Een veel gehoorde reactie was: er moet nog veel gebeuren!

Foto’s en toelichtingen zijn te vinden op de pagina De Open Monumentendagen 2023.

 

18 september 2023: de omgevingsvergunning

 

Op 18 september 2023 verleende de gemeente de gevraagde omgevingsvergunning voor de verbouwing van het pand. Aan de vergunning zijn de voorwaarden verbonden die al met de architect besproken waren tijdens de besprekingen in de Welstands- en Monumentencommissie. Het belangrijkste is dat de bouwhistorici en andere betrokken medewerkers van Erfgoed Leiden en Omstreken steeds moeten worden geïnformeerd over bijzonderheden die gevonden worden bij de ontmanteling van het pand en de andere werkzaamheden.

Hierboven een verkleinde weergave van een van de stukken die bij de vergunning horen: de tekening van de nieuwe situatie. De vertrekken van appartement A zijn met lichtblauw aangeduid, die van appartement B met lichtgroen.

De veel grotere tekening in pdf-formaat is hier te downloaden.

 

Het vervolg

 

De gemaakte kostenraming wordt nu verder uitgewerkt, met het Nationaal Restauratiefonds vindt overleg plaats over de financiering en er wordt overlegd met enkele aannemersbedrijven.